Trong mô hình cấu trúc tuyến tính SEM, biến điều tiết đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra sự tác động của một biến độc lập lên biến phụ thuộc thay đổi như thế nào dưới ảnh hưởng của một biến khác. Tuy nhiên, vì sao biến điều tiết thường có hệ số tác động nhỏ là câu hỏi của không ít người làm nghiên cứu. Hãy cùng với Marketing Du Ký tìm ra lời giải đáp cho câu hỏi trên bạn nhé.
1. Đôi nét về biến điều tiết
Biến điều tiết (moderator variable) là biến có ảnh hưởng đến mức độ hoặc chiều hướng tác động giữa hai biến khác. Biến này thường có tác dụng củng cố mối quan hệ giữa biến nguyên nhân và biến kết quả.
Trên thực tế, biến điều tiết có thể làm tăng hoặc giảm ảnh hưởng của biến nguyên nhân đến biến kết quả. Điều này giúp các nhà nghiên cứu có thể hiểu rõ hơn về những yếu tố điều kiện trong mối quan hệ giữa các biến.
2. Vì sao hệ số tác động của biến điều tiết thường nhỏ hơn các biến khác?
Trên thực tế, có rất nhiều nguyên nhân khác nhau khiến cho hệ số tác động của biến điều tiết thường có xu hướng nhỏ hơn các biến khác. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:
Không có tác động trực tiếp: Khác với biến độc lập hay trung gian, biến điều tiết không tác động trực tiếp lên biến phụ thuộc mà thay vào đó là tác động gián tiếp vào mối quan hệ giữa hai biến nhằm thay đổi tác động. Do đó, mức độ ảnh hưởng của nó thường nhỏ hơn vì nó chỉ góp phần điều chỉnh chứ không phải là nhân tố quyết định chính trong mô hình.
Được đo lường gián tiếp: Biến điều tiết thường được tính toán dựa trên biến tương tác (tích số của biến độc lập và biến điều tiết). Khi hai biến này nhân với nhau, sự biến thiên của biến tương tác có thể nhỏ hơn so với từng biến đơn lẻ, dẫn đến hệ số tác động nhỏ.
Bị che khuất bởi các biến khác: Trong một số trường hợp, tác động của biến điều tiết có thể bị yếu đi do sự có mặt của các biến trung gian hoặc biến kiểm soát trong mô hình nghiên cứu. Điều này làm cho hệ số tác động của biến điều tiết thường thấp hơn so với các biến độc lập.
Hiện tượng đa cộng tuyến: Như đã đề cập, biến điều tiết thường được tính toán dựa trên biến tương tác (tích số của biến độc lập và biến điều tiết). Điều này khiến cho biến điều tiết có tương quan cao với các biến thành phần và làm giảm đi độ tin cậy của hệ số hồi quy.
Trên thực tế, việc biến điều tiết có hệ số tác động nhỏ không phải là một vấn đề lớn, miễn là sự tác động của chúng có ý nghĩa thống kê (P-value < 0.05). Do đó, thay vì lo lắng về hệ số tác động của biến điều tiết thì hãy quan tâm nhiều hơn đến ý nghĩa thống kê của chúng bạn nhé.
Trên đây là một số nguyên nhân chính khiến cho biến điều tiết thường có hệ số tác động nhỏ hơn các biến khác trong mô hình nghiên cứu. Hy vọng rằng bạn đã hiểu hơn về bản chất của biến điều tiết thông qua bài viết này của Marketing Du Ký.
