Sự Khác Nhau Giữa Giả Thuyết Không Và Giả Thuyết Thay Thế

Marketing Du Ký tháng 11 09, 2025

Nếu H₀ là điểm xuất phát, "hiện trạng", thì H₁ lại là điều mà nhà nghiên cứu hy vọng tìm thấy. Tuy nhiên, để thực sự làm chủ được phương pháp kiểm định, điều quan trọng là phải nhìn thấy rõ "lằn ranh" giữa chúng. Trong bài viết này, Marketing Du Ký sẽ cùng bạn tìm hiểu về sự khác nhau giữa Giả Thuyết Không và Giả Thuyết Thay Thế.


    Sự Khác Nhau Giữa Giả Thuyết Không Và Giả Thuyết Thay Thế

    1. Mối quan hệ giữa giả thuyết không và giả thuyết thay thế

    Để bắt đầu, hãy tưởng tượng quá trình kiểm định giả thuyết giống hệt như một phiên tòa xét xử. Phép loại suy này sẽ giúp bạn hiểu vai trò của từng "nhân vật" một cách trực quan nhất.

    Giả thuyết không (H₀): Chính là nguyên tắc "suy đoán vô tội". Bị cáo được mặc định là vô tội cho đến khi có đủ bằng chứng chứng minh điều ngược lại. H₀ chính là phát biểu "bị cáo vô tội" (không có tác động, không có mối quan hệ).

    Giả thuyết thay thế (H₁): Là lời buộc tội của bên công tố. Đây là lập luận cho rằng "bị cáo có tội" (có tác động, có mối quan hệ).

    Nhà nghiên cứu: Đóng vai công tố viên, người có nhiệm vụ thu thập bằng chứng để lật đổ giả định vô tội ban đầu.

    Dữ liệu thu thập được: Chính là các "bằng chứng" được trình ra trước tòa.

    Phép kiểm định thống kê (p-value): Là quá trình "xét xử", đánh giá xem các bằng chứng có đủ thuyết phục, đủ mạnh mẽ để bác bỏ sự vô tội hay không.

    Trong phiên tòa này, công tố viên không chứng minh trực tiếp bị cáo có tội. Thay vào đó, họ trình bày những bằng chứng thuyết phục đến mức giả định "vô tội" trở nên vô lý và không thể đứng vững. Khoa học cũng hoạt động y như vậy.

    2. Sự khác nhau giữa giả thuyết không và giả thuyết thay thế

    Để tiện theo dõi, chúng ta hãy hệ thống hóa những điểm khác biệt cốt lõi giữa Giả thuyết không và Giả thuyết thay thế vào bảng dưới đây:

    Tiêu chí

    GIẢ THUYẾT H₀

    GIẢ THUYẾT H₁

    Mục đích

    Đóng vai trò là một điểm chuẩn, một giả định ban đầu để bắt đầu quá trình kiểm định.

    Là giả thuyết nghiên cứu, là điều mà nhà nghiên cứu thực sự muốn tìm kiếm bằng chứng để ủng hộ.

    Bản chất

    Luôn phát biểu ở thể phủ định: Không có sự khác biệt, không có mối quan hệ, không có tác động. Thường chứa dấu bằng (=), nhỏ hơn hoặc bằng (≤), lớn hơn hoặc bằng (≥).

    Luôn phát biểu ở thể khẳng định: Có sự khác biệt, có mối quan hệ, có tác động. Thường chứa dấu khác (≠), lớn hơn (>), nhỏ hơn (<).

    Nguồn gốc

    Bắt nguồn từ sự hoài nghi khoa học, là một quan điểm mặc định cần được thách thức.

    Thường bắt nguồn từ các lý thuyết đã có, các quan sát thực tế, hoặc từ chính câu hỏi nghiên cứu của tác giả.

    Vai trò

    Là đối tượng trực tiếp bị kiểm định. Chúng ta tính toán xác suất của dữ liệu dựa trên giả định H₀ đúng.

    Là kết luận được suy ra một cách gián tiếp. Chúng ta ủng hộ H₁ khi có đủ bằng chứng để bác bỏ H₀.

    Kỳ vọng

    Nhà nghiên cứu hy vọng sẽ bác bỏ được H₀.

    Nhà nghiên cứu hy vọng sẽ tìm thấy sự ủng hộ cho H₁.

    3. Cách giả thuyết H₀ và H₁ tương tác với nhau

    Giả thuyết không và Giả thuyết thay thế không hoạt động độc lập. Chúng là một cặp bài trùng, tương tác chặt chẽ trong suốt 4 bước của quy trình kiểm định:

    Bước 1: Thiết lập cuộc chơi. Bạn đặt ra H₀ (không có gì xảy ra) và H₁ (có điều gì đó xảy ra) như hai đấu sĩ trên võ đài. Chúng phải loại trừ lẫn nhau, nghĩa là nếu H₀ sai thì H₁ phải đúng và ngược lại.

    Bước 2: Thu thập dữ liệu. Bạn vào vai nhà nghiên cứu, đi tìm "vũ khí" (dữ liệu) để hỗ trợ cho đấu sĩ H₁ của mình.

    Bước 3: Phân tích. Phép kiểm định thống kê sẽ đánh giá sức mạnh của "vũ khí" này. Nó trả về p-value để trả lời câu hỏi: "Nếu H₀ là đúng (tức đấu sĩ H₀ rất mạnh) thì khả năng H₁ có được vũ khí mạnh như vậy là bao nhiêu?"

    Bước 4: Kết luận. Nếu p-value nhỏ, có nghĩa là "vũ khí" của H₁ quá mạnh một cách bất thường. Giả định ban đầu rằng H₀ mạnh là không hợp lý. Do đó, H₀ bị xử thua. Và theo luật của cuộc chơi, H₁ được tuyên bố là người được ủng hộ.

    Tóm lại, H₀ đại diện cho sự thận trọng, khách quan, cho hiện trạng cần được kiểm chứng. Trong khi đó, H₁ đại diện cho sự đổi mới, cho khát khao khám phá, cho những lý thuyết mới cần được chứng minh. Marketing Du Ký mong rằng bạn đã có thể phân biệt được sự khác nhau giữa Giả thuyết không và Giả thuyết thay thế.



    Instagram